Η κατάρρευση του μετώπου και η επακολουθήσασα κατοχή της χώρας από τις δυνάμεις του άξονα το 1941 εδημιούργησε πολλά προβλήματα στην χώρα μας. Ένα από τα καυτά προβλήματα ήτο το επισιτιστικό. Τα προβλήματα αυτά έκαναν πιο έντονη την παρουσία τους στο φτωχό μας νησί. Το πρόβλημα του επισιτισμού έκανε αναγκαία την προστασία της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής του νησιού γιατί οι απίστευτες στερήσεις σε τρόφιμα, η ανυπόφορη πείνα έσπρωχνε μια μικρή μερίδα των κατοίκων στην αρπαγή που ήταν επικίνδυνη και απειλούσε σε ολοσχερή απώλεια της παραγωγής που θα είχε σαν αποτέλεσμα την εξαφάνιση και το θάνατο όλων των κατοίκων. Τα κρούσματα της ζωοκλοπής κάθε μέρα γινονταν και περισσότερα όπως και της αγροκλοπής. Πάνω στην περιορισμένη κτηνοτροφία και γεωργική παραγωγή στηριζόταν η ελπίδα ύπαρξης των κατοίκων.

Αυτά όμως έπρεπε να προστατευθούν, αλλά από ποιόν; Οι αρχές μας ή εδιώχθησαν από τον κατακτητή όπως έγινε με τον Ειρηνοδίκη Ευδήλου Στελ. Κανελλάκην που εκινδύνευσε η ζωή του από τους κατακτητές επειδή ήτο με τον Λαόν και όχι με τον κατακτητήν και ο οποίος μόλις κατόρθωσε να ξεφύγει από τα αιμοβόρα νύχια του και υπό την προστασίαν και την προφύλαξην του Ε.Α.Μ. να φυγαδευτή στην Μέση Ανατολή. Το ίδιο έγινε και με τον Ειρηνοδίκη Αγ. Κηρύκου κ. Θάνο που διωγμένος από τους κατακτητές βρήκε καταφύγιον στη Μέση Ανατολή. Από τους αστυνομικούς όσοι είχαν πατριωτική συνείδηση έφυγαν για την Μέση Ανατολή ή όσοι αστυνομικοί έμειναν μπήκαν στην υπηρεσία του κατακτητή.

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση ο Λαός της Ικαρίας με επικεφαλής πάντοτε το Ε.Α.Μ. πήρε την τύχη στα δικά του χέρια και ανέλαβε ο ίδιος την προστασίαν της παραγωγής του και την προστασίαν των κατοίκων. Στην αρχή με ομαδικά ξεσηκώματα καταπολεμούσε κάθε κρούσμα εις βάρος της παραγωγής του και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν γινόταν εις βάρος της κτηνοτροφίας γιατί την κτηνοτροφία την έβλεπαν σαν τον κυριότερο σωτήρα τους αφού πολλές οικογένειες κρατήθηκαν στη ζωή από το γάλα ενός και μόνο ή δύο αιγοπροβάτων. Όσο περνούσε όμως περισσότερο ο καιρός τόσο προσπαθούσε να διορθώνει τις ατέλειες που από τη μια μέρα στην άλλη τις έβλεπε και έτσι κατέληξε στα Λαϊκά Δικαστήρια.

Τα μέλη των Λαϊκών Δικαστηρίων αποτελούνταν από τους ίδιους τους κατοίκους που εκλέγονταν μέσα σε συσκέψεις των χωρικών. Ο αριθμός των μελών του Λαϊκού Δικαστηρίου δεν ήτο καθορισμένος. Σε πολλές Κοινότητες ξεπερνούσε και τους δέκα. Λαϊκά Δικαστήρια έγιναν σχεδόν σε όλες τις Κοινότητες. Οι νόμοι ήσαν άγραφοι. Πάνω στην έδρα οι Δικαστές δεν ανακάτευαν βιβλία για να βρίσκουν με ποιο ‘Αρθρο τιμωρείται το αδίκημα, αλλά με δική τους πρωτοβουλία επέβαλλαν τις ελαφρές ποινές που κατά το 99% ήταν η αποζημίωση του παθόντος σε περίπτωση αγροζημίας, χωρίς καμιά άλλη επιβάρυνση. Οι ποινές ήταν σχεδόν ανύπαρκτες για ζημιές εξ αμελείας αλλά το αποτέλεσμα ήταν να περιοριστούν στο ελάχιστο οι αγροζημιές μια και ο κάθε αγροζήμιος ήξερε εκ των προτέρων ότι δεν επρόκειτο να ξεφύγει από τη λαϊκή δικαιοσύνη, γιατί το δικαστήριο ήξερε από ίδια αντίληψη την περίπτωση και οι μάρτυρες έπαιζαν βοηθητικόν ρόλο. Το Δικαστήριο ήτο αυστηρό στις κλοπές και ιδιαίτερα στις ζωοκλοπές με αποτέλεσμα να εξαφανιστεί από τότε η μάστιγα της κτηνοτροφίας, η ζωοκλοπή.

Ως εδώ πηγαίναμε καλά αλλά, αι ανάγκες της δικαιοσύνης μεγάλωναν, οι καταδικασμένοι έπρεπε να έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν και σε ανώτερο Δικαστήριο από το Τοπικό, όπως το λέγαμε. Τότε δημιουργήθηκε το Πανικάριο, όπως το λέγαμε, στο οποίο μπορούσε να προσφύγει κάθε καταδικασμένος, αν ένιωθε πως αδικείται. Το Δικαστήριο αυτό εξελέγη από σύσκεψη όλων των Τοπικών Δικαστηρίων, αποτελείτο από πέντε μέλη, είχε έδρα τον Εύδηλο και συνεδρίαζε στον Εύδηλο, στις Ράχες και στον ‘Αγιο Κηρύκον, ανάλογα με τις υποθέσεις που είχε προς εκδίκαση. Το Πανικάριο Δικαστήριο βρέθηκες στην ανάγκη να φτιάξει μια νομοθεσία γραμμένη με λίγα άρθρα σε ένα τετράδιον και ρύθμιζε με λίγα λόγια μερικά ζητήματα πολιτικής ιδίως φύσεως.

Πιο πάνω από το Πανικάριο Δικαστήριο δεν είχε η Ικαρία, γιατί ήτο αποκομμένη από την υπόλοιπη Ελλάδα, σε όλο το διάστημα της κατοχής. Το ανώτερο αυτό Δικαστήριο του νησιού μας από την ίδρυση του ανέλαβε και την εκδίκαση των μεγάλων υποθέσεων όπως ήτο η ζωοκλοπή και οι κτηματικές διαφορές. Δεν βρέθηκε στην ανάγκη να εκδικάσει περισσότερες από μια ζωοκλοπή γιατί τις ζωοκλοπές τις είχαν εξαφανίσει τα τοπικά δικαστήρια από την αρχή της ίδρυσης τους.

Η Λαϊκή Δικαιοσύνη της Ικαρίας, αν και δεν είχε καμία σύνδεση με την Λαϊκή Δικαιοσύνη της άλλης Ελλάδας, που δημιουργήθηκε από το Λαό κι ερρυθμίζετο από τον Κώδικα της Λαϊκής Δικαιοσύνης που ψήφισε η Κυβέρνηση του Βουνού. (Π. Ε.Ε.Α.= Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) δεν υστέρησε πολύ από τη Λ. Δικαιοσύνη της υπόλοιπης Ελλάδας παρά μόνο στις ονομασίες των δικαστηρίων, Της Ικαρίας το μικρότερο δικαστήριο λέγεται τοπικό στην υπόλοιπη Ελλάδα Λαϊκό, το ανώτερο λεγόταν Πανικάριο, στην υπόλοιπη Ελλάδα Αναθεωρητικό. Στην ουσία και τα αποτελέσματα ήτο το ίδιο.
Τα Λαϊκά Δικαστήρια της Ικαρίας προσέφεραν πολλά στους κατοίκους της στο διάστημα της κατοχής, γιατί προστάτευσαν την παραγωγή του τόπου από τους λίγους κακοποιούς που έφθαναν στο σημείο να κλέψουν την μια ή τις δύο κατσίκες μιας οικογένειας και έτσι να καταδικαστεί εις θάνατον από πείνα μια ολόκληρη οικογένεια που περίμενε να ζήσει από το γάλα του ενός και μόνο ή των δύο αυτών ζώων.

Χωρίς τα Λαϊκά αυτά Δικαστήρια στην Ικαρία θα επικρατούσε ο Νόμος της ζούγκλας, το δίκιο θα ήτο πάντα του ισχυρού και ισχυρός δεν ήτο άλλος από τον κακοποιό που όταν έμενε ασύδοτος δεν θα δίσταζε μπροστά σε καμιά πράξη εις βάρος του φιλήσυχου λαού του νησιού πράγμα που θα σήμαινε την απογοήτευση και το τέλος της κάθε προσπάθειας για παραγωγή και για πρόοδο στον τόπο και αποτέλεσμα θα ήτο η γενική καταστροφή.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΥΡΙΝΑΔΗΣ
Πρόεδρος Κοινότητας Δάφνης

Share