Για μια διδακτική της μυθολογίας – Εισήγηση του κ. Κώστα Σουέρεφ στο 3ο Μυθολογικό Συνέδριο “Η Μυθολογία από Μαθητές για Μαθητές” που οργάνωσε το Φεστιβάλ Ικαρίας

Τι θα διευκόλυνε μια οπτική των μαθητών που θα συνδύαζε τον μύθο με τον χώρο τους, την ιστορία και τη συνείδησή τους;
Η κατάθεση όσων συμμετείχαν στη συνάντηση, πείραμα και εμπειρία, της Ικαρίας στο 3ο Μυθολογικό Συνέδριο, 5-6 Σεπτεμβρίου 2008 ίσως βοηθήσει μελλοντικά ερευνητές, δασκάλους και συγγραφείς που θα ήθελαν να φέρουν τα παιδιά και τους νέους πρόσωπο με πρόσωπο με τη μυθολογία και τη διαχρονική επεξεργασία της. Οι τρόποι για τέτοιες προσεγγίσεις βρίσκονται ευκολότερα στο οπλοστάσιο της τέχνης, όπως το θεατρικό παιχνίδι και η εικαστική τεκμηρίωση.
Το πείραμα της Ικαρίας έστρεψε την προσοχή όσων μαθητών συμμετείχαν από τη Θάσο, τη Σαμοθράκη, τη Λέσβο και την Ικαρία στο να εντοπίσουν μύθους που τους αφορούν. Συνάμα προβλημάτισε όλους η αντιμετώπιση του προσδιορισμού του χρόνου στον οποίο ανάγονται οι μύθοι, η ασάφεια των γεγονότων που εμπλέχθηκαν, η πολυπλοκότητα των παραλλαγών που χρησιμοποιήθηκαν. Επίσης έγινε σαφές ότι υπάρχει μια συγκεχυμένη εικόνα στο να οριστεί ο μύθος και παρατηρήσαμε στις εργασίες των μαθητών μια διολίσθηση προς τον θρύλο και τη λαϊκή παράδοση.
Σε αυτό το σημείο παρεμβαίνει η ανάγκη μιας μεθόδου ή τακτικής που θα μπορούσαν να εφαρμόσουν οι εκπαιδευτικοί, προφανώς ύστερα από ενημερωτικά σεμινάρια και προγράμματα επιμόρφωσης. Βέβαια, η καλή προετοιμασία των εκπαιδευτικών και η μελέτη του υλικού που θα τους απασχολήσει με τους μαθητές είναι απαραίτητη. Ο εκπαιδευτικός πρώτος, επομένως, θα διευκολυνθεί στην κατανόηση των μύθων που τον ενδιαφέρουν και στην αποδοχή ότι τα πράγματα είναι σύνθετα. Αναγκαίο βοήθημα σε κάθε περίπτωση παραμένει το πεντάτομο έργο του Ι.Θ. Κακριδή, Ελληνική Μυθολογία, της Εκδοτικής Αθηνών (1986), κιβωτός μύθων και σχολίων με πλούσια εικονογράφηση.
Το πρώτο πείραμα της Ικαρίας (Η Μυθολογία από Μαθητές για Μαθητές) φανερώνει ότι ο εντοπισμός των μύθων εξυπηρετεί την ανίχνευση νοημάτων και τη διαρκή σχέση ανάμεσα στον Μύθο και τον Λόγο.
Προς αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή στην αναζήτηση νοημάτων, προτείνω μια διδακτική της μυθολογίας που θα παροτρύνει τις μαθητικές ομάδες σε επεξεργασία περιπτώσεων μύθων με «υποκειμενικό» τρόπο. Για παράδειγμα, οι μαθητικές ομάδες, αφού συγκεντρώσουν και διερευνήσουν το τι, πού, πότε, πώς και γιατί σε ό,τι αφορά τον μύθο του Ίκαρου να εκφράσουν με όποια μορφή επιλέξουν τη δική τους εκδοχή, ακόμη και με ατομικές εξειδικεύσεις.
Επίσης, πιστεύω ότι θα είναι πιο ενδιαφέρον εάν, στην προσπάθεια απόδοσης από τους μαθητές του θέματος, χρησιμοποιηθεί το πρώτο πρόσωπο: να πάρει ο μαθητής, στην περίπτωση μας, τον ρόλο του Ίκαρου και να μας αφηγηθεί την περιπέτειά του ή να μας την καταγράψει στον υπολογιστή ή ακόμη να σκηνοθετηθεί μια παράσταση. Τέτοιες αποδόσεις θα μπορούσαν να δεχθούν όσες προεκτάσεις αποφασίσουν τα μέλη της μαθητικής ομάδας.
Το πείραμα της Ικαρίας έδειξε ότι με τη  βοήθεια της βιβλιογραφίας και του διαδικτύου οι εκπαιδευτικοί είναι ικανοί να συγκεντρώσουν πηγές και πληροφορίες και εικόνες (πίνακες ζωγραφικής και όχι μόνο) για συγκεκριμένους μύθους. Στη συνέχεια, οι ίδιοι ξέρουν να προσελκύουν το ενδιαφέρον των παιδιών και των νέων προετοιμάζοντάς τους για να επισκεφθούν κάποιους μύθους. Η αναζήτηση μπορεί να πάρει και άλλες παραμέτρους που θα ενισχύσουν την περιέργεια, τη φιλομάθεια, το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης, τη συνοχή της ομάδας για την επίτευξη του στόχου. Για παράδειγμα , οι μαθητές μπορούν να ανατρέξουν σε κάποιες πηγές και κυρίως να ρωτήσουν οι ίδιοι, επισκεπτόμενοι τους τόπους όπου διαδραματίστηκαν οι μύθοι, τι ξέρουν ή τι θυμούνται οι κάτοικοι για το μυθικό γεγονός που τους απασχολεί. Η όλη διαδικασία και ιδιαίτερα το τελευταίο μέρος συνιστά ένα μέσον μύησης στους μύθους και στην προφορική παράδοση και τις αξίες της.
Επιμένω ότι η προσωπική  ενασχόληση με τους μύθους των μαθητών, υιοθετώντας κατά προτίμηση το πρώτο πρόσωπο στην αφήγηση του μύθου και η ταύτισή τους με τον ήρωα ή τον θεό, μπορεί να ζωηρέψει το πνεύμα τους για την κατανόηση των νοημάτων και των συμβολισμών που καλύπτονται με το ένδυμα των μύθων. Οπωσδήποτε, η καθοδήγηση από τους δασκάλους και τους καθηγητές, και με την ελκυστική συμβολή της πολυμέρειας των τεχνών, παραμένει ανεπιφύλακτα υποχρεωτική και καθοριστική.
Σε μια επόμενη συνάντηση στην Ικαρία, ενδεχομένως στο δεύτερο πείραμα, οι ίδιοι οι μαθητές, ίσως χωρίς κείμενα στα χέρια για ανάγνωση, αλλά ταυτιζόμενοι με τους ήρωες των μύθων, στα όρια της δραματοποίησης, να μας αφηγηθούν τους μύθους ή να μας παραστήσουν τους μύθους που επέλεξαν, σε πρώτο πρόσωπο.
Ο μύθος, λοιπόν, ως εργαλείο μάθησης και κατανόησης της αρχαίας ιστορίας και των διαχρονικών σημασιών του, συνιστά θεμέλιο για την αυτογνωσία. Ο μύθος, γι΄αυτό, ας γίνει «ένα παιχνίδι στα χέρια των παιδιών». Εξάλλου, η άμεση πρόσβαση των παιδιών και των νέων σε μύθους του τόπου όπου ζουν, προσφέρει ευκαιρίες να γνωρίσουν μέρος της προφορικής και γραπτής παράδοσης που τους αφορά  και όψεις της ταυτότητάς τους. Με τον τρόπο αυτό ωθούνται σε πλατύτερους ορίζοντες ουσίας, έξω από τα στενά τους όρια, αφού και οι μύθοι ενέχουν την ποίηση (και όχι μόνο), πρόσωπα και δράσεις που εμπλέκουν περισσότερους τόπους και χρόνους.
Επιστρέφω, συνεπώς, σε λόγια που ακούστηκαν από την αρχή αυτού του πειράματος στη συνάντηση της Ικαρίας:
α. Οι νέοι ζουν τους μύθους τους και στην ουσία καλούνται να τους εξωτερικεύσουν, επιλέγοντας ονόματα και ιστορίες.
β. Η μυθολογία είναι μητέρα της θρησκείας, της ιστορίας και των επιστημών.
γ. Ο μύθος είναι γνώση και ψυχαγωγία.

Διαβάστε όλες τις εισηγήσεις:

ΕΙΣΗΓΗΣΗ κου. ΚΑΚΡΙΔΗ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ κας. ΚΟΤΣΑΝΗ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ κας. ΜΗΤΤΑ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ κου. ΣΟΥΕΡΕΦ

Δείτε τις συμμετοχές των σχολείων που έλαβαν μέρος στο Συνέδριο:

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΛΕΣΒΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΔΗΛΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΙΜΕΝΑΡΙΩΝ ΘΑΣΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΤΡΑΣ ΛΕΣΒΟΥ

Share Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Email this to someoneDigg thisShare on Reddit

Για το σύλλογο

Το Φεστιβάλ Ικαρίας είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, καταστατικά ταγμένη στην υπηρεσία του Πολιτισμού γενικότερα και του πολιτισμού της Ικαρίας ειδικότερα. Τα τελευταία χρόνια, το Φεστιβάλ Ικαρίας διοργάνωσε σειρά επιτυχημένων πολιτιστικών εκδηλώσεων, τόσο στην Ικαρία, όσο και στην Αθήνα.   Περισσότερα για το σύλλογο →